จันทน์เทศ

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์:

จันทน์เทศ เป็น ไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ แตกกิ่งก้านสาขามาก เนื้อไม้สีนวลมีกลิ่นหอมและมีใบดกหนาทึบ ใบสีเขียวเข้ม ใบเดี่ยวเรียงสลับ ดอกเดี่ยวหรือช่อ ๒-๓ ดอก ออกที่ซอกใบ ดอกเพศผู้และดอกเพศเมียแยกกันอยู่ต่างต้น ผลชนิดฉ่ำน้ำ ขนาดประมาณลูกหมาก ผลแก่จัดแตกครึ่ง เมล็ดเดี่ยวสีน้ำตาล มีรกแผ่นบางมีหลายแฉกสีแดงสดหุ้มเมล็ด เรียกกันทั่วไปว่าดอกจันทน์เทศ เปลือกเมล็ดแข็ง เนื้อเมล็ดมีกลิ่นหอม ที่เรียกว่าลูกจันทน์เทศ ผลกินได้ทั้งดิบและแช่อิ่ม ในเม็ดจันทน์มีสารประเภทออกฤทธิ์กระตุ้น กินมากอาจเป็นอันตราย

สรรพคุณทางยา

ราก: ช่วยขับลมในลำไส้

แก่น: แก้ไข้ บำรุงปอด หัวใจ น้ำดี

ผลและเมล็ด: แก้ปวดมดลูก บำรุงโลหิต แก้ลมจุกเสียด แก้สะอึก ขับเสมหะ แก้ลม ขับลม คุมกำเนิด แก้ท้องร่วง แก้บิด

รกหุ้มเมล็ด: บำรุงโลหิต บำรุงผิวหนัง แก้ท้องร่วง ปวดมดลูก ขับลมในลำไส้

ดอกจันทน์ (mace): บำรุงโลหิต บำรุงผิวหนัง ขับลม

เนื้อผลจันทน์เทศสด: นำไปแปรรูปหรือประกอบอาหารจะช่วยบำรุงร่างกาย แก้อาการอ่อนเพลีย

ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา

สารที่พบในเมล็ด ออกฤทธิ์ต้าน รา และ แบคทีเรีย น้ำมันหอมระเหยที่พบในผล ใช้แต่งกลิ่นเครื่องดื่ม อาหาร ยา และเครื่องสำอาง หากได้รับสาร myristicin เข้าไปมากเกินขนาด จะทำให้เกิดอาการประสาทหลอน และ ชัก ได้

โทษ

ออกฤทธิ์: พิษต่อระบบประสาท

ส่วนที่เป็นพิษ: ผล

สารพิษ: Myristicin and related compound

อาการ: อาการเพ้อเห็นไปต่างๆ โดยไม่มีความจริง ปวดศีรษะ ปวดท้อง อาเจียน เคลิ้มฝัน ชีพจรเต้นเร็ว ตับไตพิการ ผิวหนังเขียวเนื่องจากขาดออกซิเจน

วิธีการรักษา: ให้การรักษาตามอาการ อาจให้ยา barbiturate